Бул тууралуу УКМКнын маалымат борборунан билдиришти.
Бүгүн, 2025-жылдын 21-майында КР Министрлер Кабинетинин Төрагасынын орун басары — УКМК төрагасы генерал-полковник К.К. Ташиевдин катышуусунда КР аймагында жүргөн чет өлкөлүк жарандардын мыйзамсыз миграциясы темасында тийиштүү мамлекеттик органдардын өкүлдөрүнүн катышуусунда кеңешме өткөрүлдү.
Кеңешменин башында УКМК башчысы К.Ташиев расмий сөз сүйлөп, өлкөдөгү коомдук-саясий, социалдык-экономикалык жана криминогендик кырдаалдын турукташуусунун, кыргыз коомунун ачыктыгынын, толеранттуулугунун, ЖОЖдордо окуунун арзандыгынын, ошондой эле коррупцияга каршы аракеттенүү чөйрөсүндөгү оң натыйжалардын фонунда Кыргызстанга келген чет өлкөлүк жарандардын (туристтер, студенттер жана эмгек мигранттары) санынын көбөйүү тенденциясы белгиленгенин кошумчалады.
Үстүбүздөгү жылдын январынан тартып азыркы учурга чейин Кыргызстанга туристтер — 61 миң, студенттер – 30 миң, эмгек мигранттары (расмий түрдө) – 12 миң, башка түрдүү категориялар боюнча (үй – бүлөлүк, кызматтык, иштиктүү, диний ж.б.) — 10 миң адам келди. Мыйзамсыз мигранттардын саны 5 миңге жакын.
Ошону менен бирге, көптөгөн чет өлкөлүктөр жана чакыруучу субъекттер өлкөгө кирүүнүн жагымдуу жана жөнөкөйлөтүлгөн тартибин кыянаттык менен колдонушат. Чет элдиктер өлкөгө потенциалдуу туристтердин жана студенттердин атын жамынып келишет, ал эми иш жүзүндө мыйзамсыз эмгек ишмердүүлүгүн жүргүзүшөт.
Юридикалык жактар жана чет өлкөлүктөр, мамлекеттик алымды төлөөдөн качуу, мыйзамсыз мигранттарды (студенттер жана туристтер) жумушка кабыл алышат, ошондой эле башка өндүрүштүк объектилерден браконьерлик кылышат, ошону менен миграциялык мыйзамдардын колдонуудагы талаптарын одоно бузушат.
Мындан тышкары, иш берүүчү же окуу жайлары тиешелүү визалардын мөөнөтүн өз убагында узартпаганы же чакырылган адамдарды өз эркине калтырганы, ошону менен чет элдиктер визасынын мөөнөтү өтүп кеткенине карабастан өлкө боюнча тентип жүргөн фактылар көбөйгөн.
Натыйжада, алар айласыз абалда турганда спирт ичимдиктерин, баңги каражаттарын кыянаттык менен пайдаланышат, коомдук жайларда, маданиятсыз жүрүшөт, жергиликтүү калктын каада-салтын жана маданиятын урматтоонун элементардык ченемдерин сакташпайт. Мындай жүрүм-турум чет өлкөлүктөрдүн катышуусу менен улуттар аралык негизде коомдук тартипти, мыйзам ченемдерин бузуу үчүн шарттарды түзөт.
Айрым чет өлкөлүктөрдүн арасындагы мындай терс көрүнүштөргө, анын ичинде чакыруучу субъекттер (ЖОЖдор, ар кандай өндүрүштүк, курулуш компаниялары жана турагенттиктер) тарабынан алар менен талаптагыдай эмес иш алып барууда, алар көбүнчө чет өлкөлүктөр тарабынан өлкөнүн мыйзамдарын сактоо маселелерине тийиштүү маани беришпейт, укук бузуулар үчүн мүмкүн болуучу кесепеттерди көрсөтүү менен алар менен алдын ала түшүндүрүү-алдын алуу иштерин жүргүзүшпөйт.
Натыйжада, мыйзамсыз эмгек мигранттарынын отурукташуусуна жол бербөө, чет өлкөлүктөр үчүн уруксат берүүчү документтерди тариздөө жана берүү маселелеринде мүмкүн болгон коррупциялык көрүнүштөрдү жоюу, миграциялык агымдарды жакшыртуу жана тартипке келтирүү максатында үстүбүздөгү жылдын 1-январынан тартып КР Президентинин «КР миграциялык процесстерин оптималдаштыруу боюнча чаралар жөнүндө» Жарлыгы ишке ашырылууда.
Өзгөчө:
— мыйзамдарга өзгөртүүлөр киргизилди (ыйгарым укуктар бир органга – Тышкы иштер министрлигине берилди);
— чет өлкөлүк жумушчу күчүн тартууга республикалык квотаны бөлүштүрүү боюнча ведомстволор аралык комиссия жоюлду;
— чет өлкөлүктөр үчүн эмгек визасы менен бирдиктүү уруксатты берүү «Электрондук виза» электрондук порталы аркылуу «Бирдиктүү терезе» принцибинде белгиленген;
— режимди бузгандыгы үчүн айыптар көбөйтүлдү жана чакыруучу тараптын жоопкерчилиги күчөтүлдү (бузуу мөөнөтүнө жараша акчалай жазанын дифференцияланган эсеби, 1 айга чейин– 5500, 3 айга чейин – 10 000, 6 айга чейин – 15 000, 1 жылга чейин – 17 500, 1 жылдан жогору – 20 000 сом), мурда эреже бузуунун мөөнөтүнө карабастан 5 500 сом гана төлөшкөн. Юридикалык жактар үчүн айып: 1 айга чейин – 5500, 3 айга чейин – 10 000, 6 айга чейин – 15 000, 1 жылга чейин – 20 000, 1 жылдан жогору – 30 000 сом;
— республикалык бюджетте ИИМге чет өлкөлүктөрдү депортациялоо менен байланышкан чыгымдарга кошумча 280 млн.сом каралган (бирдиктүү иштөөгө уруксат төлөөдө көрсөтүлгөн максаттарга 5 миң сом жумшалат).
Ушуга байланыштуу көйгөйдү чечүү боюнча төмөнкү сунуштар айтылды:
1. Жаңы эрежелердин алкагында миграциялык процесстерди тартипке келтирүү максатында 20 күндүн ичинде (үстүбүздөгү жылдын 10-июнуна чейин) КРда миграциялык мыйзамдарды бузуу менен жүргөн бардык чет өлкөлүктөр, ( өлкөдө жүрүү) болуу статусун мыйзамдаштырууга же өз ыктыяры менен өлкөдөн чыгып кетүүгө тийиш.
2. Компетенттүү органдар белгиленген мөөнөттө (үстүбүздөгү жылдын 10-июнуна чейин) мамлекет тарабынан кабыл алынган миграциялык чечимдер жөнүндө жалпыга маалымдоо каражаттарында, социалдык тармактарда, электрондук порталдарда жана чет тилдердеги веб-сайттарда жеткиликтүү маалыматтык иштерди жүргүзүүгө милдеттүү.
3. Укук коргоо органдары үстүбүздөгү жылдын 10-июнунан тартып бүткүл өлкө боюнча бардык күч түзүмдөрүн тартуу менен атайын иштелип чыккан «легалсыз» операциясынын алкагында кеңири масштабдуу активдүү текшерүү жана чыпкалоо иш-чараларын жүргүзсүн жана жүрүү тартибин бузган адамдарга, анын ичинде чакыруу субъекттерине карата административдик жана кылмыш мүнөзүндөгү толук чараларды көрсүн.
4. Мамкомитеттин өз алдынча аймактык жана линиялык бөлүмдөрүнүн башчылары бул багытта жогоруда белгиленген пландаштырылган активдүү иш-чаралардын аткарылышын жеке контролго алышсын.